1. Anasayfa
  2. Tarihi Bilgiler

Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı

Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı
1

Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı

Kafkas-Rus Savaşı veya Rus-Çerkez Savaşı’da diyebiliriz. Aslında bu savaşın başlangıç yılı tam olarak 1817 yılıdır. Burada savaşın başlamasına sebep olan tarihi bir silsilenin kronolojik özetine yer vermek amacımız. Başından sonuna Kafkas-Rus Savaşı ve tarihsel hikayesinin özeti…

Kafkas-Rus Savaşı'nın 100 yılı
Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı

Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı

1768-1774:  Rusya’nın zaferiyle biten Osmanlı-Rus Savaşı.

1769: II. Katerina’nın emriyle Tuğgeneral Medem 10 bin Kalmuk’la birlikte Çerkesya’ya girdi ve savaşta Osmanlıları desteklediği için Çerkezleri cezalandırdı.

1774: Küçük Kaynarca Antlaşması. Kabardey’in statüsünün belirlenmesini “Kırım hanının iradesine” bıraktılar.

1781-1783: Osmanlılar Çerkes kıyılarında güçlü Anapa Kalesi’ni inşa ettiler. Çerkezler önce kalenin inşasına karşı çıkarak Ahmed Supako önderliğinde saldırı yaptılar. Fakat sonra anlaşma sağladılar ve Anapa Osmanlıların en önemli dayanak noktası oldu.

1790: Rus ordusu Kuban’ı geçti ve Çerkesya’ya girdi. Anapa’ya doğru ilerlemeye çalışan Rus birlikleri için bu harekât kâbusa dönüştü.

1790-30 Eylül: Kafkas Hattı’nı ortadan kaldırmak üzere Anapa’dan çıkan Battal Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, bugünkü Çerkessk yakınlarında, Rus birliklerine mağlup oldu ve Battal Paşa esir düştü.

1791:  Rus birlikleri Anapa’yı aldılar. Anapa itihkâmlarını temelinde yıktılar, şehri de ateşe verdiler. Aynı zamanda Anapa’nın ardından aynı yıl Sucuk Kale de Rusların eline geçti. Anapa’nın düşmesiyle Kafkas’ya da Osmanlı nüfuzu temelinden sarsıldı.

1792, 30 Haziran:  II. Katerina, Taman’ı ve Kuban Nehri’nin sağ kıyısındaki Çerkes topraklarını Karadeniz Kazak Ordusu’nun “ebedi mülkiyetine” bağışladı. Buraya 25 bin Kazak yerleştirdi ve bir yıl sonra Yekaterinodar’ı (Bugünkü Krasnodar) kurdu.

1807:  Kafkas Hattı birlikleri komutanı S. Bulgakov veba salgını gerekçesiyle otlaklara gidişi ve ticari faaliyetleri yasakladı. Üç yıl ekonomik abluka yaptılar.

1816:  Aleksey Yermolov Gürcistan ve Kafkas Hattı birlikleri komutanı olarak atandı.

1817:  Yermolov’un “fetih planını” uygulamaya başladığı yıl, resmi tarihte “Kafkas Savaşı”nın başladığı tarihtir.

1823: Buhara’dan gelen sufi öğretisi Gazi Muhammed tarafından Dağıstan’ın dağ köylerinde yayılmaya başladı.

1826: Kabardeylerin yüz binlerle sayılan nüfusları 35 bin kişiye düştü.

Gazavat

1829:  Gazi Muhammed “İmamat” adlı bir din devleti kurduğunu ilan etti. İlk imam olarak Ruslara gazavat ilan etti.

1829:  Edirne Antlaşması imzalandı. 4. maddeye göre Osmanlı İmparatorluğu Kuban ağzından Aziz Nikola İskelesi’ne (Poti’nin güneyinde) kadar Karadeniz’in doğu kıyısını Rusya’ya bıraktı.

1833:  Çerkezlere yardım konusunda Osmanlı’nın tutumunu öğrenmek üzere İstanbul’a heyet gönderildi. 

1834:  Amanat sistemi başladı. Soylu ailelerden alınan Çerkez çocukları askeri okullarda eğitilmek üzere Petersburg’a gönderildi. Kafkasya’da ve yakın şehirlerde amanat okulları açıldı.

1834:  Şamil üçüncü imam oldu. Sadece dini değil; askeri, yaşama, yürütme ve yargı güçlerini de elinde toplayarak, reformları sayesinde Rusya İmparatorluğu’na karşı çeyrek asır karşı koymayı başardı.

1834:  İngiliz dış istihbarat ajanı David Urquhart sonbaharda Çerkesya’ya geldi. Bir süre yaşayan Urquhart, İngiltere’ye dönüşünde basın yoluyla yoğun bir propaganda faaliyeti başlatarak Çerkesya’nın bağımsızlığının tanınması için çaba sarf etti.

1838: Lazarev komutasındaki Karadeniz Donanması yaz ve sonbahar aylarında Soçi, Tuapse, Şapsuho ve Tsemez nehirlerinin ağızlarına çıkarma yaptı. Buralarda kaleler kurdular.

1846: İlkbaharda Şamil, Çerkeslerin desteğini sağlamak amacıyla Terek’in sol kıyısına geçti ve Kabardey Prensi Muhammed Mirza Anzor’un köyüne yerleşti. Fakat girişimi başarısız oldu ve Çeçenistan’a geri döndü.

Karadeniz kıyı hattı tahrip edildi.

1853-56: Kırım Savaşı nedeniyle Karadeniz Kıyı Hattı’nın kalelerini Rus garnizonlar boşalttı ve tahrip etti. Ayrıca savaştan sonra garnizonlar kaleleri yeniden inşa ederek yerleştiler.

1856:  Baryantinski genel vali olarak Kafkasya’ya geldi. Ayrıca işgal politikasında yeni bir yaklaşım ortaya çıktı. Düzlükler ele geçirilecek ve dağlık bölgelerin derinliklerine sızılarak Çerkes toprakları toplu halde işgal edilecekti.

1859:  Ağustos ayında teslim olan Şamil’in 25 yıl süren mücadelesi sona erdi. Aynı zamanda Çeçenistan ve Dağıstan tamamen Rusya’nın hâkimiyetine girdi. Boşa çıkan grupları Çerkesya’ya kaydırdılar.

1860, Kasım: Kafkas, Hattı Stavropol Eyaleti’nden ayrılarak Kuban Kazak Ordusu’nun toprakları sayılan Sağ Kanat “Kuban Oblastı”, Terek Kazak Ordusu’nun toprakları sayılan Sol Kanat da “Terek Oblastı” adlarıyla yeni idari birim kuruldu.

1860: Abaza toplulukları Başıbaylar, Kızılbekler, Tamlar ve Şahgireylerin bir kısmı kendilerine tanınan sürede köylerini boşaltarak Osmanlı’ya göç etti. Aynı zamanda direnen Besleneylerin köylerini 20 Haziran’da kuşattılar ve dört bin aileyi Osmanlı’ya gönderdiler.

1861:  Rusya’da serflik kaldırıldı. Kafkasya yüzbinlerce topraksız köylünün yerleşimine açıldı. Ancak savaş bitmemiş olmasına rağmen toprak dağıtımına başladılar.

1861, Haziran:  Karadeniz kıyısındaki Çerkesler Soçi’de bir kongre toplayarak güçlerini birleştirme kararı aldılar. Bu ittifakın yönetimi için 15 kişiden oluşan “Büyük Özgür Meclis” kurdular. Başkanlığına da Hacı Giranduk Berzeg’i getirdiler.

Göç Komisyonu Kurulması

1862, 10 Mayıs:  Çerkeslerin göçünü hızlandırmak için özel göç komisyonu kurdular. Komisyon Anapa, Taman ve Konstantinovski limanlarında göçmenlerin gönderilmesi için çalışmaya başladı. 1863 başı – Çar Nikolay’ın oğlu Prens Mihail’i, Kafkasya’ya yeni başkomutan ve genel vali olarak atadılar.

1863 sonu:  Kuban bölgesi Rus birliklerinin eline geçti.

1864 başı:  Yeni plana göre harekât başladı. Birlikler kollar halinde Şapsığ köylerini boşaltarak ve yakarak Tuapse’ye vardı. Üç kol halinde sahil boyunca ilerleyerek 5 Mart’taki eski Lazarevsk Kalesi’ne vardılar.

1864, 25 Mart:  Soçi’nin alınmasıyla dağlık şeridin tamamı işgal edilmiş oldu.

          2 Nisan:  Soçi’ye gelen Prens Mihail, Çerkes liderlerine topraklarının Rus yerleşimleri için ayrıldığını, göçe hazırlanması için 1 ay süre tanıdığını; süre dolduktan sonra talepleri yerine getirmezlerse savaş esiri muamelesi göreceklerini söyledi.

         21 Mayıs: Kafkas-Rus Savaşı resmen sona erdi. Soçi yakınlarındaki Gubaada (Krasnaya Polyana) vadisinde Rus birlikleri tören yaptılar. Petersburg’a gönderilen telgrafla Kafkasya’nın tam ve nihai olarak fethedildiğini çara ilettiler. Kafkasya 77 binden fazla Rus askerine mezar oldu. Aynı zamanda Kafkas-Rus Savaşı’nın, Kafkas halklarına getirdiği felaket ise daha büyüktü…

 

Kaynak: Atlas Tarih

Kafkas halklarının Ruslara karşı gösterdiği direnişin öncülerinden efsanevi lider Şeyh Şamil…

Şeyh Şamil, Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı
Kafkas-Rus Savaşının 100 yılı

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 0
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 0
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    bay_ld_m
    Bayıldım
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir