Akarsu Nedir ?
Yer çekimi sebebiyle belli bir eğim boyunca sürekli akan suya akarsu denir. Yer altı ve yer üstü sularının bir yatakta toplanmasıdır. Kar, buz, yağış gibi kaynak suların birikmesiyle oluşur. Akarsular tarih boyunca insanların enerji, tarım sulama gibi ihtiyaçlarını ve her şeyden önemli içme suyu ihtiyacını karşılamıştır. Ayrıca yerleşim yerleri de akarsuların kenarlarına kurulmuştur.
Akarsuların en küçüğüne dere denir. Derelerin bir araya gelmesiyle çay, çayların bir araya gelmesiyle de ırmaklar oluşur. Akarsular yer çekimi dolayısıyla aşağıya doğru akarlar. Hızları, akarsu yatağının dar ya da geniş olmasına ve eğimine göre değişiklik gösterir. Eğer akarsu yatağı geniş ve su miktarı az olursa, yavaş akar. Tam tersi yatağın dar ve su miktarının çok olması durumunda da hızlı akmaktadır.
Akarsulardaki su miktarı, yağış ve sıcaklığa göre değiştiğinden her bölgenin akarsu rejimleri de farklılık gösterir.
Akarsular ile İlgili Bazı Kavramlar
Debi: Akarsu debisi, akarsuyun her hangi bir yerinden geçen birim zamandaki su miktarını ifade eder. M3/sn olarak adlandırılır. Aynı zamanda iklime göre değişiklik gösterir.
Vadi: Akarsu vadisi, akarsuyun akarken aşındırarak oluşturduğu çukurlara denir.
Havza: Akarsu havzası, akarsuyun tüm kollarının birleştiği yerdir. Suyunu denize ulaştıran akarsulara açık havza, bir göle, bir bataklığa dökülen ya da buharlaşarak yok olan akarsulara kapalı havza denir.
Akarsu Rejimi: Akarsu debisinin sene içerisinde gösterdiği değişikliklere akarsu rejimi denir. Ancak akarsu rejimleri iklime göre değişiklik gösterir. Bu yüzden yağışların bol olduğu yerlerde akarsu rejimi daha yüksek, sıcakların yüksek olduğu yerlerde ise buharlaşma yaşandığından daha azdır. Ayrıca akarsu rejimleri 3’e ayrılır.
Düzenli Rejim, akarsuların su miktarının yıl içinde değişmediği rejimdir.
Düzensiz Rejim, akarsuların su miktarının yıl içinde sürekli değişiklik gösterdiği rejimdir.
Karma Rejim, farklı iklim bölgelerinden geçen akarsulara karma rejimli akarsu denir. Mesela, nil nehri gibi.
